Inventaris archief eerste bisdom Roermond nu online

Tientallen strekkende meters archief van het eerste bisdom Roermond (1559 – 1802) zijn sinds woensdag 28 juni ontsloten voor historisch onderzoek. In het Regionaal Historisch Centrum Limburg werd die middag de inventaris van de oude bisdomarchieven gepresenteerd. Daarmee is een schat aan informatie over de kerk en de gelovigen in Limburg tijdens het zogeheten ‘ancien regime’ nu te raadplegen. De inventaris is als boek te koop, maar ook online te raadplegen via: www.bisdom-roermond.nl/archief

Het eerste exemplaar van de inventaris werd woensdag 28 juni in het gebouw van het RHCL in Maastricht aan bisschop Frans Wiertz aangeboden. Naast de 466-pagina’s tellende inventaris van het archief van de bisschoppen tussen 1665 en 1802 bevat het boek ook de inventaris van delen van het archief van de voormalige bisschop en apostolisch vicaris-generaal uit de jaren 1794-1840, alsmede het archief van het Begijnhof van Roermond van 1294-1773.

Eerste bisdom Roermond 
Het eerste bisdom Roermond besloeg het grootste deel van noord- en midden-Limburg, stukken van het aangrenzende Duitsland, Oost-Brabant en Nijmegen en het Land van Valkenburg in Zuid-Limburg. De bisschoppen uit die tijd namen tal van maatregelen voor de parochies en parochianen, die op papier zijn vastgelegd.

Oud-medewerker Gerard Venner van het RHCL heeft de afgelopen jaren vele duizenden documenten bestudeerd, gerubriceerd en overzichtelijk gerangschikt. Het ‘archief van de bisschop’ uit met name de 17e en 18e eeuw bevindt zich al sinds 1970 in het rijksarchief in Maastricht, maar was nauwelijks toegankelijk, omdat er geen bruikbare inventarislijst beschikbaar was. Die is er nu wel. Daaroor kunnen delen van de kerkelijke geschiedenis van Limburg, waarover tot nu toe weinig bekend was, nu voor het eerst goed onderzocht worden.

Als voorbeeld van een onbekend stuk geschiedenis ging Venner tijdens de presentatie in op het taalprobleem in het oude bisdom. De officiële taal in het hele bisdom was Nederlands, maar er waren ook regio’s waar Duits gesproken werd. Dit leidde soms tot problemen bij benoemingen, doordat de gelovigen en de priester elkaar niet konden verstaan.

Drieluik afgesloten
Met de publicatie van de ‘Inventaris van het archief van de bisschop van Roermond 1665-1802’ wordt een drieluik van inventarissen afgesloten. In 2011 werd het archief van het oude kapittel gepubliceerd, in 2014 het archief van het oude officialaat (kerkelijke rechtbank) en nu dat van de bisschoppen uit die periode. Tussentijds werden ook de verslagen van de kerkvisitaties (officiële inspecties van parochies door of namens de bisschop) gepubliceerd. Daarmee is nagenoeg het hele archief van het eerste bisdom Roermond ontsloten. De inventaris van het officialaat en de kerkvisitaties zijn overigens ook online te raadplegen: naar archieven

Het bisdom werd overigens al in 1559 opgericht. Toch gaan de archiefstukken niet verder terug dan 1665, omdat in dat jaar in Roermond een grote stadsbrand alles wat er tot dan toe aan archief was opgebouwd vernietigde.