Openingsviering Heiligdomsvaart 12 juni 2025 Sint-Servaas

Sir 50,1-11; Mt 24,42-47

In een van de parochies waar ik gewerkt heb, was er een kluis in de sacristie waarvan ik de sleutel niet kon vinden. Ik nam contact op met de oud-pastoor. Die zei: “In mijn tijd lag die sleutel daar en daar, maar er zit niets in dat kluisje, hoor.” Interessant: een kluis, een kist of wat dan ook waarvan de sleutel ontbreekt.

Ook interessant is een sleutel waarvan je niet weet waarop die past. Op pastorieën heb ik kistjes met oude sleutels aangetroffen waarvan ik dacht: “Waarom hebben ze die niet weggegooid!” Wat heeft het voor zin om sleutels te bewaren van deuren die verdwenen zijn. Wie ruimt dat een keer op, wie zoekt het een keer uit?

Hier in schatkamer van de Servaas hebben we ook een sleutel … die nergens op past, op geen enkele deur, op geen enkele kist of kluis. Een mooie sleutel, ovaal, gegoten zilver, een baard met vijf kruisjes. Waarschijnlijk rond 800 gemaakt in Aken in de tijd van Karel de Grote als teken van zijn macht. Een slot waar deze sleutel op past, is er niet. Een sleutel … die nergens op past.

Servaas zou van de H. Apostel Petrus de sleutel hebben ontvangen, een van de twee waarmee Petrus wordt afgebeeld en die in het pauselijk wapen voorkomen. Hij kon er blijkbaar wel een missen! De sleutel van Servaas heeft een eigen vorm – zoals gezegd: 30 cm lang, zilver, ovaal en met een baard met vijf kruisjes – anders dan van Petrus. De sleutel waarmee Servatius staat afgebeeld is toch anders dan die van Petrus. Petrus staat bóven Servatius.

Servatius geldt ook als een verre achterneef van Jezus. Hij komt voor op afbeeldingen van de maagschap van Maria. Servatius is nauw verbonden met Christus en met Petrus! Waarom rondom deze 4de eeuwse bisschop van Tongeren die de zetel naar Maastricht verplaatste, zulke legenden konden ontstaan, weet ik niet. Opmerkelijk en gedurfd is het wel.

Het zien van de heilige objecten is een religieuze ervaring. Bij het bekijken van de relieken verinnerlijkt de gelovige pelgrim het religieuze object, de reliek. Hij ziet niet alleen het beeld, het beeld doet ook iets met hem. Iconen zijn ook niet zomaar schilderijen. Dat is niet de manier om ernaar te kijken. Door de icoon komt de hemel naar je toe. Door dicht bij de reliek te zijn en het te zien, word je een ander mens. Zoals wanneer je naar het Heilig Land op bedevaart bent geweest. Je leest het evangelie daarna anders. Je bent er zelf geweest, je hebt gewandeld waar Jezus, Maria en de apostelen wandelden. Je wordt een ander mens, een andere gelovige. En zo is het ook met relieken en heilige voorwerpen, je wordt er een andere gelovige van. En als je een reliek mag aanraken – passender nog: kussen – dan kom je nog iets dichter bij.

‘Reliek’ komt van het Latijnse ‘relinquere’ – achterlaten. De heilige heeft iets achter gelaten, zijn beenderen, kleding of voorwerpen. God heeft zijn aanwezigheid in de heilige achtergelaten. En als wij ermee in contact treden, als wij het aanschouwen laat het een blijvende indruk achter in onze ziel. En daarmee krijgt de gelovige pelgrim een nieuwe levensstaat, staat hij nieuw in het leven.

Wij openen vandaag de Heiligdomsvaart van 2025 hier in Maastricht. Een periode met veel vieringen, dagelijks biechtgelegenheid, gebedsmomenten en met allerlei activiteiten, in en buiten de kerk, religieus en profaan. De Heiligdomsvaart leeft in heel Maastricht. Met de sleutel van Servaas openen wij deze bijzondere periode tien dagen. Past ie toch nog ergens op!

De sleutel past ook bij het thema van de Heiligdomsvaart ‘Wees een bruggenbouwer’. Bruggen bouwen betekent verbindingen leggen tussen oevers en gescheiden werelden. Een sleutel hanteren betekent deuren openen, en jezelf of een ander toegang verschaffen. … Ja, ik hoor u denken: “Met sleutels sluiten we soms ook deuren!” Ja, ook dat is soms nodig. Als we het heilige moeten beschermen, de integriteit van de ander of als we een onbetrouwbaar iemand buiten moeten houden. Dan gebruiken we de sleutel inderdaad om een deur te sluiten.

Dat Servaas een sleutel hanteert, maakt ons tot pelgrims van hoop. Als we het waardig zijn, laat hij ons binnen. Als wij ons best doen om Christus te volgen, als we ons bekeren, staat Servaas aan onze zijde en hebben we in hem een groot voorspreker, pleitbezorger en sleuteldrager. Die rol vervult hij al eeuwen hier in zijn stad Maastricht. Berouwvolle of minder berouwvolle zondaars komen hier om geestelijk te worden vernieuwd. Ze komen over de brug … ten diepste over de brug die God gebouwd heeft naar de wereld: Jezus de Christus.

Ik wens u allen, pelgrims, bezoekers en iedereen die iets zal organiseren, een gezegende Heiligdomsvaart.

+ Mgr. Ron van den Hout,
bisschop van Roermond