Na de bezoeken aan de dekenaten en parochies is inmiddels het bezoeken van de religieuzen op gang gekomen. Er zijn er nogal wat in ons bisdom! En dan zijn er al veel kloosters verdwenen, zo wordt gezegd. Kun je nagaan hoeveel religieuzen het bisdom gekend heeft. Op het onlangs door de gedelegeerde bijgewerkte overzicht staan ongeveer vijftig gemeenschappen vermeld. Religieuzen maken op een andere manier deel uit van de Kerk en hebben een eigen taak, spiritualiteit en plaats.

Soms bezoek ik een gemeenschap op een doordeweekse dag. Dan vier ik de ochtendmis en daarna is er ontbijt en uitwisseling. We kunnen dan rustig kennismaken. Er is dan alle tijd om de vreugden en zorgen te delen. Er hoeft niet per se een jubileum te zijn om als bisschop uitgenodigd te worden. De meesten zijn óf actieve zusters óf priesterreligieuzen. De monastieke zusters, monniken en de congregaties van actieve broeders zijn in de minderheid. Onder de priesterreligieuzen zijn er veel missionarissen. Naast de religieuzen in strikte zin zijn er in ons bisdom ook gemeenschappen van godgewijd leven. Voor de buitenstaander niet goed van de religieuzen te onderscheiden

Antikatholieke politiek
Een deel van de religieuzen is in Limburg terecht gekomen aan het einde van de 19e eeuw. Het Pruisische Duitsland voerde onder leiding van de protestant Otto von Bismarck vanaf 1871 een antikatholieke politiek. Von Bismarck wantrouwde de katholieken en was bang dat zij niet nationaal genoeg zouden zijn en zich eerder met de katholieken in Frankrijk en Oostenrijk zouden verbinden. In China gebeurt op dit moment hetzelfde: de katholieken worden gewantrouwd, omdat ze meer naar het Vaticaan zouden luisteren dan naar de eigen Chinese overheid.

De maatregelen van Von Bismarck gingen ver. Kerkelijke huwelijken die niet eerst voor de burgerlijke overheid waren gesloten, werden verboden – dit is trouwens nu algemene praktijk en ook een goede zaak, maar dat terzijde. Weerspannige bisschoppen en priesters werden gevangengezet. Veel kloosterorden werden opgeheven en het land uitgezet. Ze zochten een heenkomen in de zuidelijke en oostelijke delen van Nederland en … gingen nooit meer terug, ook niet toen in 1882 de Kulturkampf ten einde kwam. Veel van deze kloosters zijn Duitstalig gebleven tot op de dag van vandaag. Aan het begin van de 20e week was er een vergelijkbare politieke beweging in Frankrijk. De Franse minister en premier Émile Combes zette katholieke religieuzen het land uit en bestreed het katholiek onderwijs, zodat veel religieuzen richting België en Nederland trokken. 

Toekomst
Een aantal kloosters is bezig met afronden en voltooien. Zij weten dat over een aantal jaren alle zusters overleden zullen zijn. Voor hen is het belangrijk om de zorg voor de ouder wordende zusters met externe hulp goed te organiseren, ook de pastorale zorg. Maar er is ook een aantal dat een doorstart maakt met buitenlandse zusters. Het algemeen bestuur wordt langzaam overgedragen aan zusters uit de missie, want met name in Afrika zijn veel roepingen en kan de congregatie haar werk voortzetten. Dit geldt ook voor de mannelijke missiecongregaties. Zij hebben buitenlandse leden en kunnen gemakkelijker blijven bestaan.

Nieuwe stichtingen
Een speciale plaats hebben de monniken en monialen in het bisdom. Ze zijn minder zichtbaar in de samenleving aanwezig maar worden zeker gekend, omdat ze al decennia deel uitmaken van onze Limburgse Kerk. Er zijn ook nieuwe stichtingen met jonge mensen, die in het recente verleden door de bisschop werden uitgenodigd om naar het bisdom te komen. We zijn blij met hun aanwezigheid en apostolaat.

Evangelische raden
Religieuzen zijn vrouwen en mannen die de drie geloften van armoede, kuisheid en gehoorzaamheid hebben afgelegd. We noemen dit de ‘evangelische raden’, omdat ze in het evangelie door Jezus worden genoemd. Deze evangelische raden weerspiegelen drie gebieden van het morele leven waar het vaak mis gaat: seksualiteit, bezit/eigendom en macht. Door het beleven van de kuisheid strijden we tegen de seksuele neigingen van het lichaam die kunnen ontsporen. De gelofte van armoede strijdt tegen de natuurlijke neiging om bezit te hebben en te houden en het niet te delen. Tenslotte is er de gehoorzaamheid die een wapen is tegen de neiging om alles zelf te bepalen, alles naar zich toe te trekken en machtig te worden. Tegenover de drie fundamentele negatieve krachten kiezen wij – en met name de religieuzen – voor een positieve benadering. Het kwade kan met het goede worden bestreden.

Band met het bisdom
Ik bespeur bij alle religieuzen een behoefte om met de plaatselijke bisschop een goede band te onderhouden. Daar ben ik dankbaar voor. Waar je woont, bepaalt toch wat je kunt betekenen voor de mensen. Men hecht waarde aan de plaatselijk kerk waar men zich gevestigd heeft. Ook van de kant het bisdom is er die behoefte. Naast het parochiële leven is het van belang dat er in een bisdom ook andere religieuzen gemeenschappen met hun geheel eigen charisma aanwezig zijn. Zij vormen een waardevolle aanvulling voor het spirituele leven van gelovigen. Het gaat erom dat we elkaar kennen, zo mogelijk samenwerken door een uitwisseling van gaven. Want we staan voor dezelfde katholieke kerk en voor dezelfde mensen. Ik hoop dat er vatbare kernen van religieus leven in ons bisdom aanwezig blijven. Ik ben in een paar kloosters te gast geweest en toen ik weer vertrok dacht ik: wat zou ik deze zusters graag een paar roepingen wensen. Laten we ervoor bidden.

+ Ron van den Hout
bisschop van Roermond