“De kerk is geworteld in Limburg. Het is onze taak om er voor te zorgen dat ze weer opnieuw zichtbaar wordt. Op de eerste plaats door gewoon ons werk te doen.” Dat zei bisschop Harrie Smeets deze week in zijn feestrede bij gelegenheid van de Dies Natalis van het Grootseminarie Rolduc. “Ik snap de vragen over gebouwen en financiën, maar die zijn niet het belangrijkste. Het gaat er op de eerste plaats om dat we mensen helpen om God opnieuw te leren kennen.”

In het jaar dat achter ons ligt, heeft er in alle dertien dekenaten van ons bisdom een driedaags bezoek plaatsgevonden. In maart begon die serie in Kerkrade en als laatste was verleden week het dekenaat Schinnen aan de beurt. Op iedere plaats was er een zeer gevarieerd programma samengesteld, zodat er in de loop van die drie dagen ruimte was voor ontmoeting met velen van u en er een goede indruk ontstond van het kerkelijk leven ter plekke. Uit de zorg waarmee het programma was samengesteld en werd uitgevoerd, sprak een oprecht welkom. Deze adventsbrief geeft mij de gelegenheid om u allen daarvoor hartelijk te danken.

Op 10 november viert de Nederlandse kerk Willibrordzondag. Maastrichtenaren kunnen het tot op de dag van vandaag niet laten: Telkens als Willibrord als eerste grote geloofsverkondiger in Nederland gevierd wordt, roepen ze: ‘Toen Willibrord in Nederland kwam, waren wij – door het werk van Servaas – al 300 jaar christen. Wij – zeggen de Maastrichtenaren dan – hadden al communiepakjes aan, toen ze in Holland nog in berenvellen liepen. Een nuchtere Hollander hoorde ik daarop zeggen dat Servaas dan toch niet helemaal in zijn opzet geslaagd was, want anders had Willibrord niet hoeven komen om het karwei af te maken. Beiden – Servaas en Willibrord – gaven gehoor aan de opdracht van Jezus in het evangelie: “Ga en maak alle volkeren tot mijn leerlingen”. 

Een aparte opleiding ‘bisschop voor beginners’ bestaat niet. Maar eens per jaar wordt er in Rome wel een cursus gegeven voor alle nieuwe bisschoppen, die in de maanden daarvoor benoemd zijn. Bisschop Harrie Smeets nam begin september deel aan wat in de wandelgangen ook wel ‘de babycursus’ wordt genoemd. Een verslag.

We staan vlak voor de viering van 75 jaar bevrijding. Op heel wat plaatsen in ons bisdom zullen de slachtoffers worden herdacht, maar zal bovenal de vrijheid worden gevierd. In Limburg beginnen we nu in september, in Mesch: het eerst bevrijde kerkdorp.

De lange zondag van het jaar breekt weer aan: vakantie - zo mag je zeggen - is de rustdag van het jaar. Onze menselijke inspanningen om allerlei doelen te halen: het hoort bij ons leven. Maar wat er net zo goed bij hoort, wat nog wezenlijker is dan ons zorgen maken, is beseffen dat de eerste zorg die van God voor ons is.  

Misschien was het er al langer, maar pas het laatste jaar heeft het een naam gekregen: nepnieuws. Nieuws dat verzonnen is. Woorden die niet waar zijn. Jezus vraagt van zijn leerlingen dat hun woorden waar zullen zijn.

Als er ergens een zaak opduikt waarin mensen blijken tekort geschoten te zijn in hun taak, dan is het eerste wat er geroepen wordt: “Vertrouwen is goed, maar controle is beter.” Er moet dus meer en beter gecontroleerd worden. En vervolgens worden er formulieren ontworpen, handtekeningen, vergunningen en stempels gevraagd om te zorgen dat het niet meer kan gebeuren. En zo ontstaat langzaam maar zeker wantrouwen, geïnstitutionaliseerd wantrouwen, dat het risico met zich mee brengt dat delen van onze maatschappij langzaam maar zeker vastlopen in de eigen procedures. Twee voorbeelden.

Bedrijven organiseren soms excursies die totaal anders zijn dan hun eigen bezigheden. Zo was er een bedrijf van verzekeraars en boekhouders dat de werknemers, die normaal achter een bureau zaten, het verhaal liet vertellen van een echte schaapherder over wat zijn beroep inhield. En daarna kregen de boekhouders een opdracht. 

De voornaamste taak van de bisschop is de verkondiging. En daarbij hoort onvervreemdbaar preken. Preken over Pasen is iets dat tot mijn plicht behoort en tegelijkertijd zou het wat mij betreft eigenlijk verboden moeten worden. Want hoe kun je nu iets zeggen over dingen die het menselijk verstand mijlenver te boven gaan: dat Jezus uit de dood is opgestaan? Daar kun je niet over preken. Dat kun je alleen maar geloven en vieren, beginnend in de stilte van het hart. En daarom wil ik het paasmysterie op een wat andere manier dan gebruikelijk verkondigen: door mij een ogenblik verplaatsen in de persoon van Lazarus, een vriend van Jezus die in het dorpje Bethanië woonde, een dorp ongeveer even ver van Jeruzalem als Asenray van Roermond

In het hart van de oude stad Jeruzalem ligt de kerk die over het graf van Jezus heen is gebouwd. De kerk bestaat uit verschillende delen, door trappen en gangen met elkaar verbonden. Over het graf heen is een kleine kapel gebouwd, waar een klein altaar in is gemaakt. En zoals het in heel het midden-oosten is, zo triest genoeg ook in deze kerk: verdeeldheid is troef. Katholieke, orthodoxe en koptische christenen zijn de belangrijkste partijen in de verdeling van de kerk, die tot op de centimeter nauwkeurig en tot op de minuut precies is vastgesteld. 

Het humanisme is een denkrichting die de mens centraal stelt. Blijkbaar maakt de Nederlandse tak daarvoor moeilijke tijden door, want enige tijd geleden waren er  regelmatig radiospotjes te horen met de vraag om steunend lid te worden. De vast terugkerende bijbehorende tekst daarbij is: het geluid van religies klinkt steeds vaker en steeds harder. Als U ons niet steunt is het humanisme aan de goden overgeleverd. Er wordt gesuggereerd dat de mens speelbal is in de handen van grillige godsdiensten. Overgeleverd in de handen van de goden.

‘Jezus ging naar zijn gewoonte op de sabbatdag naar de synagoge.’,hoorden we juist in het evangelie. Nog geen halve eeuw geleden kon dat van heel wat Limburgers gezegd worden: niet dat ze naar gewoonte op de sabbat naar de synagoge gingen, maar wel dat ze naar gewoonte op zondag naar de kerk gingen. En met zo’n goede gewoonte was en is niks mis. Nog altijd doen mensen dat: ze hebben geen zondag als ze niet naar de kerk zijn geweest. Maar we moeten ook concluderen dat in onze tijd heel wat mensen die weg op de rustdag niet meer gaan; evenzeer naar wat hun gewoonte is geworden

In mijn jaren in de parochie kwam ik wekelijks op een aantal basisscholen. Wanneer ik een nieuwe groep met onbekende kinderen voor mij kreeg, dan werd de eerste les steevast als kennismaking gebruikt: de kinderen mochten vragen wat ze wilden. Jarenlang was een bijzonder moeilijke en telkens terugkerende vraag: ’Wat is uw lievelingsdier?’ Huisdieren zijn bij mij niet te vinden, want ik heb mijn handen meer dan vol aan de zorg voor mensen. Ik moest me dan ook inhouden om niet te zeggen: ‘Mijn favoriete dier is konijn. Liefst geserveerd met rode kool.’ Een paar jaar geleden ontdekte ik een beter antwoord op die vraag: een ezel.

‘Laat ons het vergankelijke zo gebruiken, dat ons hart gericht blijft op het eeuwige.’ Die woorden uit de tweede prefatie van de veertigdagentijd heeft bisschop Harrie Smeets van Roermond tot kernboodschap van zijn eerste vastenbrief gemaakt. 

De eerste zondag van onze veertigdagentijd klinkt altijd het evangelie van de veertig dagen die Jezus doorbracht in de woestijn; een periode waarin Jezus bekoringen kende. Maar voor bekoringen hoef je niet de woestijn in te gaan.

Waarschijnlijk leest u dit stukje terwijl u op of in een stoel zit. Bij het beluisteren van een preek is dat hetzelfde: de priester of de diaken staat achter de ambo en de gelovigen zitten in de kerkbank. Want zittend kan een mens zich nou eenmaal beter concentreren en is er een grotere kans dat de betekenis van woorden doordringt.